Kiedy w 1989 roku współorganizowałem firmę informatyczną o profilu programistycznym, byli tacy, którzy z politowaniem patrzyli na mnie i z przyzwoitości nie pukali się na mój widok w czoło. Mówili: „Stary, po co ci to? Teraz trzeba handlować! Wszystkim handlować: telewizorami, arkorokiem, wykładzinami podłogowymi, farbami, paliwem… Czym tylko się da. A jeśli informatyka – to jedynie sprzęt. Rozumiesz? – szybkie pieniądze. To jest dzisiaj recepta na biznes!”
Firma. Żywy organizm
Kilkanaście lat później spośród moich znajomych, którzy właśnie wtedy w ten sposób myśleli i mówili, dwóch jest na mocno naciąganych rentach, jeden na bezrobociu, inny handluje na straganie tandetnymi butami, a jeszcze inny jest stróżem na parkingu – i w dodatku starał się o tę pracę przez kilka miesięcy! Tylko nielicznym się powiodło. A przecież był czas, gdy mieli niezłe pieniądze, ciekawe kontakty i możliwości. Nawet swoje firmy. Czego im zabrakło?
Komu, spośród wyrosłych w tych „handlowych czasach” powiodło się? Tym, którzy w ferworze codziennych zmagań znaleźli czas, aby spojrzeć nieco dalej, tym, którzy „jechali na długich światłach świadomości” przez biznesowe życie. Dzisiaj nieźle trzymają się ci, którzy wiele lat temu uwierzyli, że myśl będzie jednak w przyszłości coś warta. To właśnie oni – ci, którzy wtedy zakładali firmy programistyczne, doradcze, szkoleniowe, spółki inżynierskie, wydawnictwa, kancelarie oraz wiele innych, teraz nie narzekają.
Wówczas, prowadząc swoje interesy, zwracali uwagę nie tylko na ceny i konkurencję; interesowała ich także branża, w której działali i jej prawa – zasady konkurowania oraz źródła przewagi nad innymi. Uczyli się na żywym organizmie swoich firm. Szukali obszarów, w których dobrze się czuli, oferowali usługi, których nikt na rynku nie proponował. Panowali nad przepływem pieniędzy, kosztami firmowymi i rozwiązywali bieżące problemy. I mimo, że był to czas wyjątkowo intensywnej pracy, mieli
go jeszcze na tyle, aby nie przegapić życia osobistego -zwiedzali świat, bawili się i nie tracili poczucia humoru. Biznes nie przesłonił im naturalnej radości życia.
Rozwój czy tylko przetrwanie?
Należy jednak pamiętać, że większość spośród tych, którzy odnieśli sukces, stale rozwijała się, uczyła, była otwarta na świat i na to, co z tego świata do nich dociera. Byli kreatywni, mieli nowe pomysły. Szybko zrozumieli, że inni wcale nie są od nich lepsi, że bez problemów są w stanie im dorównać.
Z biegiem czasu tak się jakoś działo, że utrzymywali się w swoich dziedzinach na niezłych pozycjach, nierzadko na coraz lepszych. Wzrastała sprzedaż, rosła liczba pracowników, powiększała się wartość firmy i jej rentowność. Siłą rzeczy, aby zapanować nad rozwojem, wypracowywali zasady działania swoich przedsiębiorstw. Nie zawsze wiedzieli, że to strategia… A co istotne, znaleźli też czas na wypracowanie własnej, osobistej strategii.
Dzisiaj trapią nas inne problemy i nie mamy już czasu dla nauki na żywym organizmie firmy. Rozpoczynając działalność, należy posiąść przynajmniej część wiedzy, którą kiedyś zdobyć można było wraz z doświadczeniem. Prowadząc firmę warto zadać sobie pytanie: jakie nowe umiejętności musi pozyskać mój biznes, aby obronić się i umocnić swoją pozycję na rynku? Należy nieustannie oferować nowe produkty i usługi, po to, aby po pewnym czasie ponownie zapytać: jakie nowe umiejętności są nam niezbędne, aby posiąść najbardziej atrakcyjne rynki?
Cóż, po prostu trzeba mieć solidną wiedzę na temat tego, jak firmę prowadzić i jak ją rozwijać. Dzisiaj nie ma już żadnego problemu, aby tę wiedzę zdobyć; jest dostępna, jak nigdy wcześniej, na wyciagnięcie ręki. A co ze strategią? Czy jest konieczna? Wracając do tytułowego pytania, odpowiadam: nie, strategia nie jest konieczna, nie jest obowiązkowa – podobnie jak przetrwanie…
Autor tekstu jest konsultantem Akademii MiB Partner. Od początku lat dziewięćdziesiątych związany z biznesem, praktyk zarządzania, wieloletni prezes spółki Polsoft, jednej z największych w Polsce firm w branży informatyki bankowej. Obecnie inwestor, konsultant i doradca. Od kilkunastu lat pasjonat wyznaczania strategii firm, efektywnego zarządzania, komunikacji oraz skutecznego przewodzenia organizacjom.