źródło: Flickr.com
…system funkcjonowania tej firmy przypomina piramidę finansową. Od wielu lat jest o tym głośno zarówno w mediach internetowych jak i tradycyjnych. Pisała o tym m.in. „Gazeta Prawna”, red. Maciej Samcik z „Gazety Wyborczej”, „Głos Koszaliński” oraz wiele innych mediów.
Nam nigdy nie udało się udowodnić w 100% tego, aby Lyoness było piramidą finansową, gdyż decydenci spółki Lyoness Poland z siedzibą w Katowicach nigdy nie chcieli nam udzielić odpowiedzi na kilka pytań, co pozwoliłoby nam w bardzo łatwy sposób nakreślić schemat pochodzenia wypłacanych tam ludziom prowizji. Zawsze zasłaniano się tajemnicą handlową. Ale są przecież na świecie kompetentne urzędy, którym twarde dane i prawdziwe informacje pokazać trzeba. Ba… One mogą nawet same je sobie wziąć. Wystarczy chcieć. Dlatego w kilku krajach w sprawie albo przeciwko Lyoness toczyło się już wiele procesów, a ich rozstrzygnięcia były różne. Zazwyczaj wybornym prawnikom udawało się przeciągać sprawy czy doprowadzać do wyroków dla firmy korzystnych.
Do czasu…
Jak się znów okazało, najbardziej czujni w tego typu tematach są Czytelnicy „Network Magazynu”. Najczęściej Ci, którzy dobrze znają języki obce. Niedawno jeden z nich poinformował nas o tym, co w kwestii Lyoness wydarzyło się w Austrii:
„Po latach przewlekania procesów przez Lyoness Sąd Najwyższy w Austrii odrzucił wszystkie odwołania od wyroków w procesie zbiorowym VKI przeciwko Lyoness i unieważnił 61 nielegalnych klauzul w regulaminach (OWU, DOWU itp.) na podstawie których zawierane były umowy członków od 2007 do 2014 roku. Wyrok Sądu Najwyższego stanowi uznanie roszczeń poszkodowanych przez Lyoness, działa na ich korzyść – mówi Ulrike Wolf, szefowa Departamentu Procesów Zbiorowych VKI (odpowiednik naszego UOKIK – przyp. własny). Wszystkie umowy zawarte do 2014 są nieważne, dlatego naszym zdaniem nie ma i nie było prawnej podstawy do przyjmowania wpłat przez Lyoness. Firma ta musi zatem zwrócić członkom pieniądze wraz z odsetkami – wyjaśniła Ulrike Wolf”.
Rynek austriacki
Sprawdziliśmy. Rzeczywiście austriackie pismo „Trend” opublikowało niedawno na ten temat obszerny artykuł*. Czytamy w nim m.in.: „Konsumenci wabieni są przez Lyoness niejednoznacznymi obietnicami – w zależności od formy członkostwa – aby dokonywać wysokich płatności. Teraz możliwości zarabiania zapisane w umowach muszą być bardziej zrozumiałe. Stowarzyszenie Ochrony Konsumentów VKI złożyło pozew wobec Lyoness dotyczący klauzuli 61 zawartej w umowie i wygrało ją przed OGH (Oberster Grichtshof = Sąd Najwyższy w Austrii – przyp. red.) Zarzut VKI dotyczył wątpliwych obietnic dotyczących systemu premii zapewniających wysokie zyski. Teraz droga wolna dla tych, których problem dotyczy i którzy mogą odzyskać pieniądze plus odsetki od firmy w systemie cash back. W tej sprawie przygotowywane są już zbiorowe pozwy.
VKI zorganizowało w imieniu Ministerstwa Spraw Społecznych pozew stowarzyszeniowy przeciwko Lyoness Europe AG. Podmiotem pozwu jest 61 klauzul w Ogólnych Warunkach Współpracy (AGB) oraz w dodatkowych Warunkach Współpracy (ZAGB) dotyczących tzw. „Rozszerzonych korzyści członkowskich” z lat 2012, 2009, 2008 i 2007. Sądy niższej instancji już stwierdziły, że wszystkie 61 klauzule są nieprzejrzyste i niezgodne z prawem.
Umowy, których dotyczy pozew, są obecnie nieważne. Teraz OGH przyznaje również rację VKI i potwierdza wyrok Wyższego Sądu Okręgowego w Wiedniu (OLG Wien) we wszystkich aspektach sprawy. Z prawnego punktu widzenia VKI wynika, że umowy te są nieskuteczne, a Lyoness musi wypłacić z powrotem pieniądze, w tym odsetki klientom. VKI oferuje zainteresowanym poszkodowanym nieodpłatny udział w zbiorowym działaniu na rzecz egzekwowania potencjalnych roszczeń. (…)
Rozszerzone członkostwo w Lyoness kosztuje ok. 25 000 euro. Te rzekome zalety spowodowały, że wielu konsumentów dokonało wpłat od 2000 do 25 000 euro na rzecz Lyoness w celu możliwości skorzystania z tych „zalet”. Osoby poszkodowane donoszą do VKI, że nie otrzymały świadczeń, których oczekiwali lub nie otrzymali ich w odpowiednim zakresie. Wielu chciało zakończyć umowy z Lyoness i odzyskać pieniądze. Teraz wszystkie warunki rozszerzonego członkostwa zostały uznane za nieważne.
OGH stwierdził jednoznacznie nieważność wszystkich klauzul umów regulujących główne zobowiązania Lyoness i zadeklarował zarówno rozszerzone korzyści członkowskie, jak i klauzule dotyczace rozwiązania umowy za nieprzejrzyste i nieskuteczne. Według OGH Ogólne Warunki Współpracy (AGB) były niepotrzebnie formułowane w trudny do zrozumienia sposób. Brakuje definicji głównych pojęć. OGH uznał, że system płatności za pomocą kuponu jest nieprzejrzysty. Aby uzyskać zwrot depozytu, trzeba inwestować w swoje własne zakupy – korzyści dla konsumentów nie są zbyt jasne.
Zdaniem OGH równie trudno zrozumieć konsumentom tak zwaną funkcję re-cash, która przyznaje jedynie ograniczoną możliwość zwrotu wpłaconego depozytu w formie bonów na zakupy w firmach partnerskich. Nie otrzymują oni po prostu depozytu, ale muszą zainwestować […] pieniądze w dodatkowe zakupy własne w celu repatriacji dokonanych w ten sposób płatności, w związku z czym korzyści gospodarcze dla konsumentów przedstawiane przez pozwanego przy wyborze funkcji re-cash nie są jasne. Zakres zdefiniowanych Ogólnych Warunków Współpracy (AGB) powinien być dla konsumentów przejrzysty.
Lyoness musi więc wypłacić pieniądze wraz z odsetkami. – „Tym orzeczeniem sytuację prawną wyjaśniono na korzyść konsumentów – mówi Ulrike Wolf, szef działu zbiorowych pozwów prawnych w VKI. – W konsekwencji umowy, które opierają się na Ogólnych Warunkach Współpracy (AGB) z 2012 r. lub wcześniejszych są nieskuteczne, a zatem naszym zdaniem podstawa prawna dotycząca płatności depozytów została anulowana. Lyoness musi zatem wyłacić te pieniądze wraz z odsetkami –wyjaśnia Ulrike Wolf.
VKI przy wsparciu Ministerstwa Spraw Społecznych zorganizował zbiorową kampanię w celu sprawnego wyegzekwowania potencjalnych roszczeń wobec Lyoness. Bezpłatny udział jest możliwy od 25 lipca 2017 roku za pomocą strony www.verbraucherrecht.at.
Rynek szwajcarski
W trakcie sprawdzania informacji o tym co się dzieje w Austrii, dotarliśmy również do bardzo ważnej publikacji pochodzącej z rynku szwajcarskiego**. Otóż gazeta „Tiroler Tageszeitung” w artykule „Auch Schweizer Obergericht sieht in Lyoness-Vertrieb Schneeballsystem” ("Również szwajcarski Sąd Najwyższy widzi w systemie sprzedaży Lyoness tzw. system śnieżnej kuli") twierdzi:
„Przeciwko firmie Lyoness z Graz zajmującej się rabatami i głównemu sponsorowi wiedeńskiego klubu piłkarskiego Rapid, złożony został kolejny wyrok w sprawie cywilno-prawnej. Tym razem szwajcarski Obergericht Zug opisuje system sprzedaży Lyoness jako tzw. system kuli snieżnej. Członkowie Lyoness otrzymują pieniądze głównie tylko wówczas, gdy rekrutują innych członków. Ponad to – zdaniem sądu – ten model biznesowy jest nieprzejrzysty. Wyrok nie jest prawomocny.
Lyoness broniła się przed odpowiednim wyrokiem sądu niższej instancji i spotkała się z odmową swojej skargi. Przeciwko wyrokowi Sądu Najwyższego Kantonu Zug z dnia 28 lutego jest uprawniony do wniesienia odwołania jeśli kwestia prawna ma podstawowe znaczenie. Lyoness chce to wykorzystać. – Wyrok, który dotyczy wyłącznie Lyoness Suisse GmbH, nie jest prawomocny. Lyoness złoży odwołanie od tej decyzji – powiedziała rzeczniczka firmy na zapytanie APA. Ponieważ sprawa jest obecnie w toku, nie może podać innego stanowiska.
Obergericht Zug analizuje szczegółowo Lyconet, kanał sprzedaży Lyoness. Sprawa została zainicjowana przez członka, który wpłacił prawie 4 500 franków szwajcarskich (obecnie to około 4 200 euro) do systemu Lyoness w okresie od października 2014 do września 2015 roku. Między innymi kupił tak zwane kupony rabatowe. Lyoness odmówił, kiedy ten chciał otrzymać zwrot wpłaconych pieniędzy. Sąd przyznał jednak poszkodowanemu rację w dwóch instancjach.
Według Obergericht Lyconet jako całośc narusza prawo przeciwko nieuczciwej konkurencji (UWG). Korzyść dla członków wynika głównie z naboru innych osób. – Ten, kto kupuje u firm partnerskich Lyoness i zbiera rabaty, ma tylko marginalne korzyści – powiedział sąd. – Wynagrodzenie jest interesujące ze strony ekonomicznej tylko wtedy, gdy chodzi o rekrutację nowych członków i ich wkład finansowy. Zysk jest tym wyższy, im większą liczbę nowych członków przyprowadzi oskarżonemu indywidualny członek i im więcej członków uczestniczy w systemie. Kolejnym znakiem istnienia nieuczciwego systemu kuli śnieżnej jest fakt, że uczestnicy uzyskują korzyść finansową za samo rekrutowanie nowych osób – stwierdza sąd w uzasadnieniu wyroku.
Wreszcie brak jest również przejrzystości w odniesieniu do struktury Lyoness oraz systemu naliczania prowizji. Z Ogólnych Warunków Współpracy (AGB) z roku 2014 i porozumienia Lyconet nie wynika jasno jakie są dokładnie obiecane korzyści, jak są one naliczane oraz w jakim stopniu są ostatecznie przyznawane każdemu członkowi (…)
Obergericht Zug nie jest pierwszym sądem, który uznał system Lyoness za niedopuszczalny. Obecny wyrok stanowi: *Dla kompletności należy zauważyć, że nawet austriackie sądy zakwalifikowały system obsługiwany przez oskarżonego jako niedopuszczalny system kuli snieżnej.> Kolejny podobny wyrok wydał Sąd Rejonowy w Vöcklabruck. W dniu 9 marca stwierdził, że model biznesowy prowadzony przez pozwanego kwalifikuje sie jako system kuli śnieżnej. Na pytanie APA firma Lyoness uznała, że wyrok w tej sprawie jst
Rynek polski
W naszym kraju również jest mnóstwo skarg na działalność firmy Lyoness. Jednak z powodu nader skomplikowanych zasad funkcjonowania, sama analiza dokumentów i skarg uczestników tego systemu wymaga dokładności i czasu. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi w sprawie tej firmy postępowanie już ponad 4 lata. Jednak, jak zapewniła w wywiadzie dla Gazety Prawnej Dorota Karczewska, wiceprezes UOKiK: „Kończymy bardzo stare postępowanie dotyczące firmy Lyoness, w którym niebawem można spodziewać się decyzji”. A jaka ona będzie? Nie wiadomo, ale pewne jest jedno. Network Magazyn poinformuje Was o tym bankowo.
* https://www.trend.at/branchen/rechtsschutz/ogh-vetragsklauseln-lyoness-8229024
Wyrok Sądu Najwyższego:
https://verbraucherrecht.at/cms/uploads/media/OGH_18.5.2017_10_Ob_45_16i.pdf